Nikifor Krynicki
Nikifor Krynicki - ur. 1895 - zm. 1968 - właściwie Epifaniusz Drowniak, polski malarz pochodzenia łemkowskiego, przedstawiciel prymitywizmu.
Nikifor Krynicki: obrazy
Życie Nikifora Krynickiego, mimo że dziś jego obrazy zna każdy miłośnik polskiego malarstwa, upłynęło pod znakiem samotności i ubóstwa. Ludzie uważali go za niepełnosprawnego umysłowo, głównie ze względu na bardzo niewyraźną mowę. Cała jego egzystencja skupiona była zatem na malarstwie. Dopiero u schyłku życia został uznany za jednego z najznakomitszych prymitywistów na świecie, a jego dzieła można poznać między innymi dzięki Galerii Mabello.
Nikifor był synem Polaka o nieznanym nazwisku, prawdopodobnie również malarza. Matką była natomiast Eudokia Drowniak, uboga, głuchoniema łemkowska żebraczka, która w celach zarobkowych nosiła wodę do krynickich pensjonatów oraz schronisk. Pierwszym, który odkrył twórczość Nikifora Krynickiego, był ukraiński malarz Roman Turyna w 1930 roku. Przedstawił on obrazy artysty polskim i ukraińskim kapistom, którzy nie kryli swojego zachwytu jego dokonaniami. Szczególnie docenili oni niezwykle wprawne operowanie kolorem. Nawet tak przychylne opinie środowiska artystycznego nie pomogły jednak Nikiforowi w znalezieniu kupców na swoje prace ani zyskaniu rozpoznawalności.
Pierwsze wystawy obrazów Nikifora Krynickiego
Rok 1947 był dla artysty szczególnie trudny. Został on bowiem wysiedlony na Ziemie Odzyskane, skąd aż trzykrotnie wracał do Krynicy pieszo. Dopiero za trzecim razem nie wysiedlono go ponownie i pozwolono mu zostać. W kolejnych latach (1948-59) Nikiforem Krynickim opiekowali się krakowscy krytycy sztuki, Ella i Andrzej Banachowie, którzy na jego temat napisali kilka książek, a także pomogli w organizacji pierwszej wystawy jego obrazów. Działała ona od 31 stycznia do 8 lutego 1949 r. w warszawskiej Sali SARP; dopiero po 9 latach od tego wydarzenia prace Nikifora dotarły też za granicę, m.in. do Paryża, Amsterdamu, Brukseli, Frankfurtu, Hanoweru czy Baden-Baden.
Dalsze życie i twórczość Nikifora
Sam pseudonim — Nikifor Krynicki — pojawił się w życiu artysty w dość nietypowy sposób. W 1962 r. chciał on wyjechać do Bułgarii na wystawę własnych obrazów, ale okazało się, że nie posiada żadnych dokumentów, które pozwalałyby na wydanie dowodu tożsamości. Sprawę udało się rozwiązać dzięki przewodniczącemu miejskiej rady narodowej w Krynicy, na którego wniosek sąd w Muszynie określił tożsamość malarza. Akt urodzenia artysty został wystawiony przez Urząd Stanu Cywilnego w Krynicy na dzień 18 października 1962 r. właśnie na nazwisko: Nikifor Krynicki. Dokument ten został jednak unieważniony 27 marca 2003 r., ponad 30 lat po śmierci malarza, gdy ustalono, że urodził się on 27 maja 1895 r. jako Epifaniusz Drowniak.
W latach 1960-1968 Nikifor trafił pod opiekę krynickiego malarza Mariana Włosińskiego, który poświęcił swój talent i pomógł artyście odbudować życie prywatne oraz zawodowe. Po jego śmierci zatroszczył się zaś o to, aby jego obrazy zostały zachowane. Nikifor Krynicki zmarł we wsi Folusz 10 października 1968 roku. Został pochowany na cmentarzu w Krynicy, a na jego grobie znajdują się dwa napisy: „Никифор Єпіфан Дровняк” („Nikifor Epifan Drowniak”) i „Nikifor Krynicki”.